تظاهرات بالینی

کودکان از طریق تماس با ترشحات تنفسی فرد مبتلا به بیماری در معرض مایکوباکتریوم توبرکولوزیس (میکروب عامل بیماری سل) قرار می گیرند. این بالغین معمولا میکروب را در ترشحات تنفسی خود در هنگام سرفه و دفع خلط و ... پراکنده می کنند و سپس این میکروب به مجاری تنفسی کودکان وارد می شود و آنها را آلوده می سازد. کودکان در برابر میکروب سل پاسخ های گوناگونی ار خود بروز می دهند:

الف- دسته بزرگی از کودکان دچار بیماری نمی شوند، بلکه سیستم ایمنی آنها به شکلی موفق به کنترل میکروب شده و عفونت نهفته می گردد. به این موارد LTBI(یا موارد عفونت نهفته سل) گفته می شود. اینها صرفا یک تست پوستی (TST)یا بررسی ایمونولوژیک (IGRA)مثبت دارند، اما هیچ شاهد دیگری اعم از شواهد بالینی یا رادیولوژیک یا سایر بررسی های آزمایشگاهی سل را ندارند.

ب- در دسته کوچکی از کودکان، میکروب موفق می شود بر سیستم ایمنی کودک غلبه کند و بیماری ایجاد کند. البته در اینجا هم شدت بیماری ایجاد شده می تواند، از موارد بسیار خفیف تقریبا بی علامت تا موارد بسیار شدید و منتشر متفاوت باشد. فاکتورهای مهمی می توانند بر شدت بیماری تاثیر بگذارند و موجب شوند تا کودک مستعد بیماری شدیدتری گردد. این فاکتورها عبارتند از: سن کودک در هنگام مواجهه با میکروب (که هرچه کمتر باشد احتمال ایجاد بیماری شدید بیشتر است)، وضعیت رشد و تغذیه کودک ( که هرچه کمتر و ضعیف تر باشد احتمال شدت بیماری افزایش می یابد) و سایر علل و عوامل فردی مثل نقص ایمنی، بیماری همراه، فقر و ... .

در هنگام ایجاد بیماری علائم بیماری کودک ممکن است به صورت علائم تنفسی مثل سرفه باشد و یا بیشتر از آن به صورت علائم سیستمیک مانند خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، تب و تعریق بخصوص در طول شب می تواند بروز کند. البته سل در کودکان به اشکال تنفسی و ریوی محدود نمی شود. ممکن است انواع دیگری از درگیری های عفونی را ایجاد کند. سل غدد لنفاوی (آدنیت سلی)، سل مننژ (مننژیت سلی)، سل استخوان و مفاصل، سل شکمی و روده ای، سل کلیه و جاری ادراری، سل پوستی و در موارد نادر سل مادرزادی منتشر از سایر درگیری های سل در کودکان هستند. هرچه سن کودک کمتر باشد شانس ابتلا کودک به بیماری سل بیشتر است و اشکال منتشر و پیشرفته سل بیشتر دیده می شود.

تشخیص سل

تشخیص بیماری سل در کودکان بر مبنای معیارهای بالینی و آزمایشگاهی می باشد:

1.     سابقه تماس نزدیک با فرد مبتلا

2.     علائم باینی

3.     تست پوستی (TSTیا همان PPD)

4.     یافته های رادیولوژیک منطبق با سل (در عکس ساده یا CT scanقفسه سینه)

5.     باکتریولوژی یا پاتولوژی مثبت

داشتن حادقل 3 معیار مثبت از 5 معیار ذکر شده جهت تشخیص ضروری است.

درمان

درمان سل یک معضل مهم و پیچیده سیستم بهداشتی در کل جهان است. موارد مقاوم به درمان میکروب سل در حال افزایش هستند، لذا یک برنامه درمانی کامل تحت نظارت دقیق سیستم بهداشتی مورد نیاز است تا از نحوه مصرف دقیق و مناسب دارو اطمینان یابیم و به این روش موارد درمان ناقص بیماری به حداقل برسد. نکته مهم در درمان سل مصرف دقیق و به موقع تمام داروها و پیگیری دقیق درمان تحت نظارت پزشک است تا از عوارض پیشگیری شده و از پاسخ درمانی مناسب در بیماران اطمینان پیدا کنیم. رژیم های درمانی سل بر حسب نوع و محل درگیری بیمار، از 6 ماه تا 24 ماه متفاوت هستند. خوشبختانه در گروه کودکان پاسخ درمانی و موفقیت در درمان در صورت مصرف صحیح داروها معمولا بسیار بالاست. عوارض داروهای سل در کودکان کمتر از بالغین است و کودکان داروهای ضد سل را به خوبی تحمل می کنند.

پیشگیری

سل کودکان به طور مستقیم در ارتباط با میزان و شیوع سل بزرگسالان در جامعه است. بیماریابی و درمان بیماران بزرگسال مبتلا به سل یکی از مهمترین استراتژی ها در پیشگیری از بیماری سل در کودکان است.

صفحه قبلی