مرکز تحقیقات بیماریهای تنفسی کودکان

CGD یک بیماری نادر است که بیشتر در ارگان‌هایی که با محیط بیرون در تماس هستند (مانند ریه، دستگاه گوارش و پوست) و در غدد لنفاوی رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر روی اندام‌های دیگر بدن، از جمله کبد، استخوان‌ها، کلیه‌ها و مغز داشته باشد. علایم متنوعی ممکن است ظاهر شوند، از جمله عفونت‌ها، درماتیت، مشکلات گوارشی و نارسایی های رشدی. CGD باعث ساخت گرانولوم‌ها در بدن می‌شود که می‌توانند منجر به علائم مختلفی از جمله انسداد معده، تاخیر در تخلیه معده و استفراغ شوند. CGD همچنین ممکن است باعث التهاب‌های مختلف در بدن شود، از جمله التهاب روده که شباهتی به بیماری کرون دارد. CGD یک بیماری نادر است که تقریباً در هر ۲۵۰۰۰۰ نفر یک نفر مبتلا می‌ شود. بیشتر مبتلایان این بیماری مرد هستند، اما در برخی موارد نقص در ژن‌های اتوزومی نیز می‌تواند باعث بروز بیماری در زنان شود.

در تشخیص CGD، اندازه‌گیری ظرفیت لکوسیت‌های فاگوسیتی برای تولید سوپراکسید یا پراکسید هیدروژن در سطح سلولی انجام می‌شود. این تست معمولاً با استفاده از گرانولوسیت‌های نوتروفیل از خون تازه انجام می‌شود و توسط عوامل مایع یا ذرات فعال، فعال می‌شوند. برای این منظور از محرک‌هایی مانند PMA و fMLP استفاده می‌شود. سنجش‌های دیگر نیز برای اندازه‌گیری پراکسید هیدروژن در نظر گرفته می‌شوند، که شامل DHR و سنجش آمپلکس قرمز می‌باشند. این تست‌ها به تشخیص CGD حساس و اختصاصی هستند، اما ممکن است سخت و دشوار باشند. در نهایت، برای تشخیص نهایی و تعیین نوع جهش باید به تحلیل ژنتیکی پرداخته شود.

ژن‌های مرتبط با بیماری CGD شامل CYBB، CYBA، NCF۱، NCF۲ و NCF۴ هستند. بیشتر موارد CGD (حدود ۷۰٪) ناشی از جهش در ژن CYBB هستند، که بیشتر آنها نرهای هموزیگوت هستند. بیماران دیگر جهش‌هایی در ژن‌های NCF۱، CYBA و NCF۲ دارند. جهش در هرکدام از این پنج ژن می‌تواند به بروز CGD منجر شود. نوع جهش و موقعیت آن در ژن بر تشخیص و شدت بیماری تأثیر دارد. بطور کلی، جهش در ژن NCF۱ منجر به شکل خفیف‌تری از CGD  نسبت به ژن‌های دیگر می شود. در تشخیص CGD، تحلیل ژنتیکی بسیار حیاتی است و معمولاً در کنار تحقیقات سلولی کاربرد دارد. از پلتفرم‌های توالی‌یابی نسلی برای تشخیص جهش‌ها استفاده می‌شود. همچنین، بررسی اکسون‌ها و مرزهای اکسون-اینترون ژن‌های CGD نیز انجام می‌شود. در برخی موارد، تجزیه و تحلیل mRNA نیز لازم است.

درمان CGD باید بلافاصله و در اولین فرصت آغاز شود. این امر شامل تعیین دقیق نوع عفونت و انتخاب درمان مناسب با آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد قارچی می‌شود. استفاده زودهنگام و تهاجمی از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی برای جلوگیری از گسترش بیشتر عفونت حیاتی است. در صورت عدم پاسخ به درمان در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت، باید اقدامات درمانی تهاجمی‌تری صورت گیرد. برای درمان عفونت‌های قارچی شدید یا مشکوک، شروع درمان
ضد قارچی قبل از تایید تشخیص توصیه می‌شود. همچنین، تخلیه عفونت ها توسط جراحی ضروری است، به‌ویژه در مواردی که عفونت به اعضای حساس مثل کبد، پوست، رکتوم و غیره گسترش یافته باشد. پروفیلاکسی روزانه با داروهای خاص توصیه می‌شود. کاشت سلول‌های بنیادی نیز یک روش درمانی مؤثر است، اما ممکن است با خطرات مرتبط با عفونت های شدید همراه باشد. به علاوه، تحقیقات در زمینه تصحیح ژن از طریق تکنیک‌هایی مانند ZFN و TALEN درحال انجام است. تاکنون، استفاده از CRISPR-Cas9 برای اصلاح ژن در سلول‌های بنیادی به منظور بهبود بیماری CGD مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه وجود دارد.

 

منبع:

Lent-Schochet, Daniella. and Ishwarlal Jialal. “Chronic Granulomatous Disease.” StatPearls, StatPearls Publishing, 26 December 2022.